راهنمای تهیه و تدوین برنامه کسب و کار Business Plan

کسب و کار Business Plan

تهیه کنندگان: سید احمد توصیفیان، مهدی سعیدی کیا
دفتر توسعه امور کارآفرینان، معاونت برنامه ریزی منابع انسانی و توسعه امور کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی
ارسال کننده: خسرو سلجوقی

پیشگفتار:

مطابق اهداف تعیین شده در سند چشم انداز توسعه کشور در برنامه توسعه اقتصادی ـ اجتماعی کشور مقرر گردیده دولت در نقش سیاستگذار، تسهیل کننده و کارآفرین، ضمن کوچک سازی بدنه دولت و توسعه مشارکت مردمی‌از طریق واگذاری امور اجرائی به بخش‌های تعاونی و خصوصی موارد زیر را در دستور کار خود قرار دهد:
– ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکاری
– ایجاد ساز وکارهای انگیزشی برای رشد بهره‌وری عوامل تولید ازجمله نیروی کار
– پشتیبانی از کارآفرینی، فعالیت‌های نوآورانه و ظرفیتهای فنی و پژوهشگری

لذا، در اجرای مأموریت فوق و در راستای مأموریت وزارت کار و امور اجتماعی، تأسیس و فعال سازی شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی تخصصی به عنوان یکی از عوامل زنجیره ایجاد اشتغال مولد و پایدار با اهداف و مأموریت‌ راه اندازی بنگاه‌های کارآفرین ضروری است. در این راستا توافق نامه¬ همکاری بین مرکز نوسازی و توسعه فنّاوری اداری (معاونت برنامه¬ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری) و دفتر توسعه امور کارآفرینان (معاونت برنامه¬ریزی منابع انسانی و توسعه امور کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی) به شماره 70818/1900 مورخ 24/5/86 با هدف ساماندهی شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی که ارائه دهنده خدمات مشاوره در عرصه کارآفرینی هستند.

از طریق بررسی و تشخیص صلاحیت آنان به عنوان یکی از پیش‌زمینه‌های ایجاد اشتغال مولد و پایدار منعقد گردید که بر اساس بند ب توافق¬نامه مذکور، یکی از شرایط درخواست متقاضیان ایجاد و توسعه شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی، ارائه برنامه کسب و کار (Business Plan) تایید شده توسط دفتر توسعه امور کارآفرینان می-باشد.
مجموعه حاضر راهنمای تهیه و تدوین برنامه کسب و کار (Business Plan)شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی می¬باشد که توسط کارشناسان دفتر توسعه امور کارآفرینان با هدف راهنمایی متقاضیان راه¬اندازی شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی تهیه گردیده است.

مقدمه:

از آنجا که هدف از ایجاد شرکتهای مشاوره، توسعه نهاد‌های حمایت کننده کارآفرینان هستند لذا خود این شرکتها نیز باید کارآفرین بوده و سهم بازار خود را با تنوع خدمات و افزایش کیفیت خدمات ارتقاء دهند لذا نوشتن برنامه کسب و کار برای شرکتهای مشاوره امری است اجتناب ناپذیر از اینرو در مجموعه حاضر پس از وظایف شرکت‌های مشاوره مراحل تکمیل برنامه کسب و کار آمده است.

وظایف شرکت‌های مشاوره مدیریت توسعه امور کارآفرینی عبارت است از:

1- ارائه خدمات مشاوره‌ای و حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط
2 – ایجاد شبکه فنّاوری اطّلاعات و تسهیل دسترسی کارآفرینان به آنان
3 – ایجاد شبکه‌های رایانه‌ای در راستای راه اندازی و توسعه کسب کار

4 – بهره‌گیری از توانمندیهای موجود کشور در راستای پرهیز از اقدامات متلاقی، موازی و تکراری ادارات و سازمانها
5 – تلاش برای ایجاد و پایداری بنگاه‌های کوچک و متوسط حداقل برای سه سال
6 – کمک به افزایش سرمایه انسانی در جامعه از طریق ایجاد و توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط

7- کمک به جذب فنّاوری و دانش فنی
8- ارتقای سطح دانش علمی و مدیریتی کارآفرینان
9- تحقیق در مورد رشته تخصصی مورد تقاضا و ارتباط با مراکز تحقیقاتی و پ‍‍ژوهشی و دانشگاه‌ها از طریق نظرسنجی- بازاریابی- امکان سنجی و….

10- ارایه مشاوره به جویندگان فرصتهای شغلی بمنظور دستیابی به اطّلاعات اولیه رایگان از طریق بروشور و….
11 -هدایت کارآفرینان در اجرای عملیات سرمایه‌گذاری و فراهم کردن راهنمایی علمی، فنی و اقتصادی آنها
12 – فراهم کردن آموزش‌های مناسب کسب و کار، بازاریابی، مدیریت و… برای کارآفرینان
13 – فعال سازی و به کارگیری سرمایه‌های موجود غیر فعال در محدوده جغرافیایی خود (مثل امکانات سوله یا ماشین آلات بیکار) در قالب نیاز‌های طرح‌های تولیدی به صورت مدل‌های مختلف مشارکتی، خرید و یا اجاره، برای آن طرح، ایجاد صرفه جویی زمانی و هزینه‌ای در بخش‌های عملیاتی طرح برای کارآفرینان

14 – راه اندازی کلینیک کارآفرینی و اشتغال برای ارائه راه حل‌های مناسب به مشکلات کارآفرینان و سرمایه‌گذاران
15- انجام ارزیابی‌های فنی و اقتصادی برای (کارآفرینان متقاضی تسهیلات از) بانک‌ها و منابع تامین اعتبار طرف قرارداد و نظارت بر انجام طرح‌ها
16- پاسخگویی به مراجعین و تقاضا کنندگان تسهیلات اعتباری بانک‌ها و منابع تامین اعتبار طرف قرارداد
17- شکل دهی راه حل‌های متفاوت از قبیل خوشه اقتصادی، شرکت مادر تخصصی، فرآیندهای مشارکتی و… برای ساختار سرمایه‌گذاری به تناسب نیاز و شرایط خاص پروژه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در قالب شهرک‌ها و مناطق تخصصی

18- راهنمائی و کمک به تامین اجزای سرمایه‌ای (ماشین آلات و تجهیزات و… )طرح‌های تولیدی و موارد اجرایی آنها (ساختمان و… ) از طریق سوپر مارکت صنعتی طی زمان بندی سرمایه‌گذاری به ارزان‌ترین قیمت
19- راهنمائی و کمک به تامین مواد اولیه برای واحدهای تولیدی به ارزان‌ترین قیمت از طریق ایجاد کنسرسیوم‌های تامین
20- سازماندهی و فعال سازی کنسرسیوم‌های محلی (منطقه‌ای) ملی و بین‌المللی در زمینه فروش یا تولید در قالب فروشگاه‌های زنجیره‌ای و غیره برای حمایت از واحد‌های تولیدی عضو و نیز کارآفرینان طرف قرارداد
21 – آموزش‌های مناسب کسب و کار، بازاریابی، مدیریت و… در سطوح عالی برای مدیران و کارآفرینان

22 – همکاری با دستگاه¬های اجرایی در تعریف شاخص‌های مورد نیاز در موتورهای مکانیزه ارزیابی و محاسباتی طرح‌های تولیدی و تشویق کارآفرینان به استفاده از آنها، و سازمان دهی و راهنمایی در بهره گیری از انتخاب کننده‌های خودکار مشاوران معین کارآفرین و سرمایه‌گذار
23 – راهنمایی و کمک به تامین مالی طرح‌های کارآفرینان به صورت سازمان یافته، تحت مکانیزم نظارت منظم( در کلیه مراحل یک طرح از تعریف تا پیاده سازی آن) از طریق انجام قرارداد با منابع مالی داخلی و خارجی، و نیز با استفاده از منابع شرکت‌های سرمایه‌گذاری کارآفرینی که تاسیس خواهد شد.
24 – همکاری با دستگاه¬های اجرایی در راستای تهیه بانک طرح‌های صنعتی برای عرضه به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران طبق بخشنامه‌های ابلاغی

25- همکاری با دستگاه¬های اجرایی در راستای تهیه بانک ابداعات و اختراعات صنعتی برای عرضه به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن شرایط محیطی
26- تهیة بانک اطّلاعات متخصصین و مشاورین معین برای عرضه به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران براساس ویژگی‌های اقلیمی و سایر مزیت‌های نسبی و مطلق منطقه‌ای
27 – تهیه بانک اطّلاعات اشتغال برای عرضه به کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و کارجویان
28- همکاری با دستگاه¬های اجرایی در ایجاد سوپرمارکت صنعتی منطقه‌ای، کشوری و تامین ماشین‌آلات و مواد اولیه داخلی و خارجی
29 – سازمان‌دهی عملیات تجاری لازم برای توسعه بازارهای متشکل داخلی و خارجی برای پشتیبانی فروش محصولات طرح‌های کارآفرینان و کارجویان

30 – اطلاع رسانی به روز سطح فنّاوری در عرصه‌های مختلف تولید، به کارآفرینان، کارجویان و صاحبان واحدهای تولیدی برای هماهنگی و تطابق پیوسته آنان با تغییرات جهانی فنّاوری
31- تهیه مجموعه استانداردهای لازم در تولید محصولات فرآیندهای تولیدی از منابع مختلف داخلی و خارجی و رتبه‌بندی محصولات کارآفرینان و واحد تولیدی آنان بر اساس این استانداردها و رعایت آنها، و اعلام این رتبه بندی به مصرف کنندگان و مشتریان
32- ایجاد شبکه هوشمند تولید و تامین نرم افزار‌های به روز و تخصصی برای ارتقاء عملکرد واحدهای تولیدی و نیز ارتقاء توان رقابت‌مندی کارآفرینان(از طریق آموزش و به کارگیری این نرم افزارها) در حوزه فعالیت تحت پوشش خود

33- ایجاد شبکه تبلیغاتی وسیع، یکپارچه و هدفمند، از طریق روزنامه‌ها و لوازم ارتباط جمعی برای ارائه تبلیغات ارزان گروهی برای کارآفرینان، کار جویان و سرمایه‌گذاران
34 – جلسات دائمی و برخط کلینیک کارآفرینی و اشتغال برای پاسخگویی به نیاز‌ها و حل مشکلات کارآفرینان، کارجویان و سرمایه‌گذاران عضو در سراسر کشور

اجزای برنامه کسب و کار(BUSINESS PLAN)

برنامه کسب و کار دارای بخش‌های مختلفی است که هر یک به تشریح عملکردهای گوناگون شرکت می‌پردازد.
برنامه کسب و کار شرکت شامل 8 قسمت اصلی می‌باشد:
• خلاصه اجرایی، مدیریتی و معرفی شرکت
• چشم انداز، ماموریت و اهداف طرح
• تحلیل SWOT
• طرح سازمان
• طرح خدمات
• طرح مخاطبین
• طرح مالی
• ضمائم

1- خلاصه اجرایی، مدیریتی و معرفی شرکت

برنامه کسب و کار معمولاً با خلاصة اجرایی، که در آن نکات برجستة طرح مطرح شده است، آغاز می‌شود.
عناوینی که باید در این بخش مورد توجه قرار گیرند شامل موارد زیر می‌باشد:
– اهداف و ضرورت ایجاد شرکت
– بیانیه ماموریت/ ماموریت
– کلیدهای موفقیت
– تاریخچه شرکت
– مدل عملیاتی مرکز(فرایند اجرایی)
– مالکیت معنوی/ فکری
– خدمات
– نتایج مالی مورد انتظار
– موقعیت محلی

2_ چشم انداز، ماموریت و اهداف طرح

– چشم انداز طرح
– ماموریت طرح
– اهداف طرح

3- تحلیل SWOT

در این بخش از برنامه کسب و کار مهم‌ترین راهبردها و راهکارهای اولویت‌دار و عوامل حیاتی موفقیت در ایجاد و توسعه شرکت، بررسی و تحلیل قرار گیرد.
برای دستیابی به این مهم، ابتدا فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در خارج از سازمان و در سطح کشور و سپس نقاط قوت و ضعف درون‌سازمانی مورد بررسی قرار گرفته، سپس با استفاده از یکی از فنون موجود در مدیریت راهبردی به نام تحلیل SWOT، مهم‌ترین راهبردها و راهکارها استخراج گردیده‌ است.

• مهم‌ترین فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در فضای کشور برای ایجاد شرکت
• مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف شرکت برای ایجاد واحدهای مشاوره
• راهبردهای SO با توجه به نقاط قوت و فرصت‌ها
• راهبردهای ST با توجه به نقاط قوت و تهدیدها
• راهبردهای WT با توجه به نقاط ضعف و تهدیدها
• راهبردهای WO با توجه به نقاط ضعف و فرصت‌ها
• راهبردهای SWOT با توجه به نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات

دانلود جزوات کسب و کار

4ـ طرح سازمان

طرح سازمان موارد گوناگونی به شرح زیر را در برمی‌گیرد:
• معرفی تیم مدیریتی و تجربیات آنها
• نمودار سازمانی و شرح وظایف
• راهبردهای مدیریتی و شیوه‌های اداره سازمان
• نحوه تعامل بخشهای مختلف شرکت
• برنامه‌های استخدام و آموزش کارکنان
• ضوابط پرداخت حقوق و مزایا
• فهرستی از رویه‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها
• نحوه بهره¬گیری از فنّاوری اطّلاعات در فرآیندهای سازمان
• برنامه زمان‌بندی اجرای طرح و تعیین گام‌های اجرایی اولیه

5- طرح خدمات

در این راستا شرح موارد ذکرشده زیر از اهمیت به‌سزایی برخوردار است:
• راهبردهای شرکت در ارائه خدمات
• خدمات قابل ارائه توسط مرکز در هر یک از مراحل رشد و واحدهای مشاوره
• بیان وجه تمایز خدمات نسبت به سایر شرکتها
• راهبرد و برنامه‌های آتی جهت توسعه و ارتقای خدمات
• تعرفه‌های تعیین‌شده و نحوه ارایه خدمات (با یارانه, رایگان,….. ) و نحوه بازگشت این هزینه‌ها
• نحوه تأمین خدمات (برون¬‌سپاری و درون‌تأمینی)
• نحوه ارزیابی میزان اثربخشی خدمات
• نحوه بهره مندی از فنّاوری اطّلاعات در ارایه بهینه خدمات

6- طرح مخاطبان (بازاریابی)

این طرح انواع، گستره و مشخصات مخاطبان احتمالی شرکت را بیان نموده و شامل فهرستی تفصیلی از بخش‌بندی مخاطبان، تجزیه و تحلیل آنها، نیازسنجی و… خواهد بود. این طرح می‌تواند در موفقیت شرکت نقشی حیاتی ایفا کند.
• بخش‌بندی مخاطبان
• نیازهای مخاطبان
• شیوه پذیرش و ارزیابی بنگاهها
• شیوة ارزیابی عملکرد بنگاهها

7ـ طرح مالی

مهم‌ترین عناوینی که در بخش مالی برنامه کسب وکار شرکت مطرح می‌باشند، عبارتند از:

• شاخص‌های مالی کلیدی
• منابع و موارد استفاده از سرمایه
• تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر
• تجزیه و تحلیل نسبت‌های تجاری
• بیانیه سود و زیان پیش‌بینی‌شده
• بیانیه جریان نقدینگی
• ترازنامه
• بیانیه درآمد و طرح‌های بلند مدت
• طرح خرید (مواد اولیه و تجهیزات)
• مدیریت وام

8 ـ ضمائم

ضمائم برنامه کسب وکار به قرار ذیل می‌باشد:
• کاربرگ‌های اجرایی
• اسناد و مدارک پشتیبانی
– در صورتی که قبلاً امتیازی کسب شده، آماده‌ کردن یک نسخه از قرارداد اعطای امتیاز و تمام مدارک پشتیبانی که توسط امتیازدهنده تهیه شده است.
– یک نسخه از مجوزها و دیگر مدارک قانونی
– یک نسخه از مشخصات سرمایه‌گذارهای اصلی
– یک نسخه از مشخصات مؤسسان و مدیران مرکز
– رونوشت نامه‌های درخواست از طرف متقاضیان خدمات مرکز
– یک نسخه از موافقتنامه‌ها و قراردادها با سرمایه‌گذاران
– اساسنامه
– رویه‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها
– برنامه زمانبندی اجرای طرح و انجام فعالیتها